Krztusiec, znany również jako koklusz, to wysoce zakaźna choroba bakteryjna, która atakuje drogi oddechowe. Pomimo postępów w medycynie i obowiązkowych szczepień, krztusiec wciąż stanowi zagrożenie, zwłaszcza dla niemowląt oraz osób z osłabionym układem odpornościowym. Choroba charakteryzuje się długotrwałym i napadowym kaszlem, który może trwać tygodniami, a nawet miesiącami. W artykule omówimy przyczyny, objawy, sposoby leczenia oraz profilaktykę w postaci szczepień przeciwko tej groźnej chorobie.
Czym jest krztusiec?
Krztusiec jest wywoływany przez bakterię Bordetella pertussis, która atakuje drogi oddechowe. Choroba rozprzestrzenia się drogą kropelkową – poprzez kaszel, kichanie lub bliski kontakt z zakażoną osobą. Okres inkubacji, czyli czas od momentu zakażenia do wystąpienia pierwszych objawów, wynosi zazwyczaj od 7 do 10 dni, ale może trwać nawet do 21 dni.
Choroba przebiega w trzech fazach: fazie kataralnej, fazie napadowego kaszlu oraz fazie rekonwalescencji. Każda z tych faz może trwać kilka tygodni, co sprawia, że krztusiec jest długotrwałą i uciążliwą chorobą.
Jakie są objawy krztuśca?
Objawy u dzieci
Krztusiec może być szczególnie niebezpieczny u niemowląt. Objawy początkowo przypominają zwykłe przeziębienie: katar, kaszel, czasem niewielka gorączka. Jednak w ciągu kilku dni kaszel nasila się i przybiera charakterystyczną formę napadów, które kończą się głośnym, świszczącym wdechem, przypominającym „pianie”. Niemowlęta mogą też w czasie napadów kaszlu przestawać oddychać, co grozi niedotlenieniem i stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.
Innym niepokojącym objawem jest sinica, która może występować podczas napadów kaszlu. Niemowlęta, które nie zostały zaszczepione, są szczególnie podatne na ciężki przebieg krztuśca, dlatego bardzo ważne jest, aby szybko rozpoznać chorobę i wdrożyć leczenie.
Objawy u dorosłych
U dorosłych objawy krztuśca są często łagodniejsze, choć mogą być mylone z innymi infekcjami dróg oddechowych. Początkowo pojawia się łagodny kaszel, który stopniowo się nasila. Charakterystyczne są napady kaszlu, które mogą trwać kilka tygodni, a nawet miesięcy. Dorosłe osoby zwykle nie mają problemów z oddychaniem, ale uporczywy kaszel może prowadzić do wyczerpania fizycznego, a nawet złamań żeber.
W wielu przypadkach u dorosłych, szczególnie jeśli są oni zaszczepieni, krztusiec może przebiegać w formie atypowej, co oznacza, że choroba może zostać nierozpoznana lub zdiagnozowana jako inne schorzenie, takie jak zapalenie oskrzeli.
Diagnostyka i leczenie krztuśca
Diagnostyka krztuśca opiera się na wywiadzie lekarskim, badaniu klinicznym oraz testach laboratoryjnych. W celu potwierdzenia zakażenia Bordetella pertussis stosuje się różne metody, takie jak wymazy z gardła lub nosa, badania serologiczne czy testy PCR. Badania te pomagają lekarzom nie tylko potwierdzić diagnozę, ale również różnicować krztusiec od innych infekcji dróg oddechowych, które mogą dawać podobne objawy.
Leczenie krztuśca zależy od wieku pacjenta i etapu choroby. Podstawową metodą leczenia są antybiotyki, które mogą złagodzić objawy, szczególnie jeśli podane są na wczesnym etapie choroby. Najczęściej stosowane antybiotyki azytromycyna i klarytromycyna. Ich celem jest zwalczanie bakterii Bordetella pertussis oraz skrócenie okresu zakaźności, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby.
W ciężkich przypadkach, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci, konieczna może być hospitalizacja. U pacjentów stosuje się wtedy leczenie wspomagające, które obejmuje m.in. nawadnianie organizmu, tlenoterapię, a w przypadku problemów z oddychaniem – zastosowanie respiratora. Niestety, antybiotyki nie eliminują napadów kaszlu, które mogą utrzymywać się przez wiele tygodni, nawet po zakończeniu leczenia.
Szczepienia przeciwko krztuścowi
Szczepienia są najskuteczniejszą metodą profilaktyki przeciwko krztuścowi. Dzięki wprowadzeniu masowych szczepień liczba zachorowań na krztusiec drastycznie spadła, jednak choroba nie została całkowicie wyeliminowana, a okresowo obserwuje się jej nawroty.
Pierwszą dawkę szczepienia przeciwko krztuścowi dzieci otrzymują w ramach skojarzonej szczepionki DTP, która chroni również przed błonicą i tężcem. Szczepienia podaje się w kilku dawkach: w pierwszych miesiącach życia oraz dawki przypominające w wieku przedszkolnym. Szczepienie to zapewnia skuteczną ochronę na kilka lat, choć po tym czasie odporność może maleć i dlatego szczepienie przypominające jest zalecane również dla dorosłych.
Warto wiedzieć więcej z Apte-Med
Krztusiec to poważna choroba zakaźna, która może prowadzić do groźnych powikłań, zwłaszcza u niemowląt i osób starszych. Dzięki szczepieniom, przypadki tej choroby są znacznie rzadsze niż w przeszłości, jednak jej występowanie nie zostało całkowicie wyeliminowane.
Profilaktyka krztuśca ma również kluczowe znaczenie dla zdrowia publicznego. Oprócz wspomnianych wyżej szczepień, które stanowią podstawowy środek zapobiegania tej chorobie, istotne jest również unikanie kontaktu z osobami zakażonymi oraz przestrzeganie zasad higieny, takich jak choćby częste mycie rąk.
