Kaszel to zarówno objaw infekcji jak i symptom towarzyszący różnym chorobom. Różnicujemy kaszel suchy i mokry. Oba znacznie się od siebie różnią, mają różna przyczynę i wymagają innego leczenia. Kaszel suchy należy łagodzić i wyciszać podczas gdy kaszel mokry zaleca się leczyć produktami rozrzedzającymi wydzielinę i ułatwiającymi odkrztuszanie, nie należy go hamować. Nie można go zupełnie niwelować ponieważ dzięki odruchowi kaszlu organizm się oczyszcza z zalegającej wydzieliny.
Jak odróżnić kaszel suchy od mokrego?
Kaszel suchy (nieproduktywny) może być związany z przesuszeniem śluzówki, z początkowym stadium infekcji oraz ze stosowaniem innych leków np. inhibitorów ACE. Może się pojawiać również w przebiegu astmy, chorób śródmiąższowych płuc oraz niewydolności serca. Z kolei kaszel mokry (wilgotny, produktywny) któremu towarzyszy odkrztuszanie plwociny o różnym charakterze i zabarwieniu może być objawem końcowego stadium infekcji, przewlekłego nieżytu nosa lub zatok przynosowych oraz przewlekłego zapalenie oskrzeli lub POChP. W przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) największe nasilenie kaszlu stwierdza się nad ranem i zaraz po przebudzeniu. Kaszel nieproduktywny czyli suchy cechuje utrzymujące się, stałe uczucie podrażnienia dróg oddechowych, brak zalegającej wydzieliny, wrażliwe gardło, suchość w gardle i brak wydzielania śluzu podczas kaszlu. Kaszel produktywny, czyli mokry charakteryzuje odkrztuszanie wydzieliny, trudności w oddychaniu, uczucie ucisku w klatce piersiowej oraz świszczący oddech.
Fazy infekcji, a rodzaje kaszlu.
Pierwsza faza infekcji to faza przekrwienno-obrzękowo-hipersekrecyjna. Obserwuje się w niej przekrwienie i obrzęk błony śluzowej oraz hipersekrecję czyli zwiększenie wydzielania. Jest to związane z uwalnianiem mediatorów procesu zapalnego oraz z bólem i przekrwieniem śluzówek. Druga faza to faza gęsta w której dochodzi do zgęstnienia wydzieliny i zwiększenia jej lepkości oraz dodatkowo do zmiany zabarwiania wydzieliny na żółtozielonkawe (opcjonalnie). Podczas przejścia z fazy pierwszej do fazy drugiej stopniowo obserwuje się zmianę charakteru kaszlu z suchego, nieproduktywnego w kierunku kaszlu produktywnego z trudnościami w odkrztuszeniu gęstej i lepkiej wydzieliny. Przy wsparciu farmakologicznym oraz dzięki zdolności organizmu do samo-regeneracji, wydzielinę jest coraz łatwiej odkrztusić, a przy końcu infekcji kaszel mokry jest związany z tzw. charakterystycznym „odrywaniem się wydzieliny”. Aby ułatwić eliminację wydzieliny z dróg oddechowych można sięgnąć po farmakologię ale jednocześnie należy zadbać o odpowiednie nawodnienie dróg oddechowych i nawilżenie powietrza. Prawidłowe nawodnienie osiąga się poprzez zwiększenie ilości płynów podawanych doustnie lub drogą wziewną (np. nebulizacje roztworem fizjologicznym soli).
Jakie leki można stosować podczas kaszlu?
W przypadku kaszlu suchego należy przede wszystkim zadbać o nawilżenie śluzówki i sięgać po spraye, syropy oraz pastylki nawilżające. W aptekach dostępnych jest wiele produktów do ssania tego typu z porostem islandzkim lub prawoślazem, bardzo popularny jest np. Vocaler. W przypadku uporczywego kaszlu nocnego można stosować leki o działaniu przeciwkaszlowym. Należy jednak pamiętać, że leki hamujące odruch kaszlowy rekomenduje się wyłącznie w przypadkach suchego, bardzo silnego lub męczącego kaszlu. Nie powinno się ich stosować w kaszlu produktywnym! Jest sporo tego typu preparatów dostępnych bez recepty, większość z nich występuje w postaci syropów, jak np. Levopront. Jak wspomnieliśmy powyżej bardzo ważnym elementem terapii jest dbanie o odpowiednie nawilżenie śluzówki. Zatem, fantastyczne efekty w leczeniu suchego kaszlu przynosi stosowanie inhalacji nawilżających, np. kwasem hialuronowym albo samą solą fizjologiczną.
W przypadku kaszlu produktywnego stosuje się leki, które ułatwiają usunięcie nadmiaru wydzieliny z dróg oddechowych czyli wpływają na wydzielanie bardziej wodnistego i łatwiejszego do usunięcia śluzu. Należą tutaj leki mukolityczne np. karbocysteina i acetylocysteina, które zmniejszają lepkość wydzieliny w drogach oddechowych; leki mukokinetyczne np. salbutamol i ambroksol, które poprawiają transport śluzowo-rzęskowy; leki mukoregulujące np. karbocysteina, glikokortykosteroidy zmniejszające proces hipersekrecji śluzu; oraz leki wykrztuśne np. sulfagwajakol, gwajafenazyna indukujące kaszel i zwiększające efektywność wykrztuszania wydzieliny z dróg oddechowych. Najpopularniejszym lekiem tego typu jest niewątpliwie ambroksol (Ambroxolum), dostępny w postaci syropów i tabletek w różnych dawkach oraz w postaci inhalacji np. pod nazwą Mucosolvan. W nawiązaniu do inhalacji należy wspomnieć także o korzystnym wpływie inhalacji z hipertonicznego roztworu soli w kaszlu mokrym. Inhalacje takie ułatwiają odkrztuszanie i są relatywnie bezpieczne czyli mogą być stosowane u pacjentów w różnym wieku i z różną częstotliwością. Trzeba pamiętać, że żadnych leków ułatwiających usuwanie wydzieliny nie stosuje się na noc. Zaleca się ich przyjmowanie do godziny 17:00, a w przypadku osób chodzących późno spać do około 4-5 godzin przed zaśnięciem.
Warto wiedzieć więcej z Aptemed
Mamy nadzieję, że dzięki naszemu poradnikowi wiesz już więcej na temat kaszlu, a nasze porady związane z łagodzeniem jego objawów będą dla Ciebie pomocne. Jeśli chcesz poszerzyć swoją wiedzę w zakresie różnego rodzaju schorzeń oraz sposobów zapobiegania im, zachęcamy do przejrzenia innych artykułów dostępnych na stronie Apte-Med. Zaglądaj na naszego bloga jak najczęściej, ponieważ regularnie publikujemy tam wiele ciekawych tekstów, z których dowiesz się, jak zadbać o zdrowie swoje i swoich bliskich.
